Hoewel we voor ons gevoel de coronaperikelen al weer een tijdje geleden achter ons hebben gelaten, is dat helaas (onder andere) voor veel bedrijven en ondernemers niet het geval. Sterker nog, in de praktijk blijkt steeds vaker dat problemen die door het gebruikmaken van coronafaciliteiten opgelost leken te zijn, momenteel als het ware weer als probleem herleven. Veel bedrijven en ondernemers zijn de komende jaren nog bezig met het afbetalen van coronaschulden aan de Belastingdienst, het RVO of het UWV. In een groot aantal gevallen zet deze schuldenproblematiek de maandelijkse kasstroom sterk onder druk omdat door de veranderende omstandigheden, de kasstroom al grotendeels nodig is voor de reguliere bedrijfsactiviteiten. Denk bijvoorbeeld aan de flink gestegen inkoopprijzen, hogere energiekosten en financieringslasten maar ook aan gevolgen van wet- en regelgeving zoals het CO2-vraagstuk en de verduurzamingsvereisten. 

Inmiddels zijn er veel bedrijven en ondernemers die achterlopen op het afbetalingsschema dat voor de coronaschulden is overeengekomen.  

Coronaschuldenregelingen 

Voor tegemoetkomingen bij het ontstaan van problemen bij het afbetalen van coronaschulden hebben Belastingdienst, UWV en RVO ieder hun eigen beleid, hun eigen specifieke voorwaarden en hun eigen termijnen. Te denken valt aan de mogelijkheid om bij de Belastingdienst te verzoeken om de coronaschuld in zeven in plaats van in vijf jaar af te lossen of aan de mogelijkheid om een betaalpauze aan te vragen. Daarnaast kan de Belastingdienst onder voorwaarden akkoord gaan met het meewerken aan een schuldsanering bij levensvatbare bedrijven en ondernemers. De Belastingdienst hanteert daarvoor tot 1 oktober 2023 een relatief soepel beleid. 

Het zal duidelijk zijn dat er voor de mkb-accountant een belangrijke begeleidende en adviserende rol is weggelegd. Alertheid om mogelijk problematische schulden tijdig te signaleren is van groot belang! 

Samenstellen van de jaarrekening 

Naast alle bijzonderheden die zich op het terrein van begeleiding en advisering kunnen voordoen, is er bij het samenstellen van de jaarrekening – in de situatie dat er sprake is van coronaschuldenproblematiek – extra aandacht nodig voor de continuïteit van de onderneming.  Met de herleving van de schuldenproblematiek herleeft ook het vraagstuk hoe te handelen bij continuïteitsissues. 

Een aantal punten vraagt voor het samenstellen van de jaarrekening hierbij – opnieuw of nog steeds – de aandacht: 

• In de meeste gevallen zal het hier gaan om een significante aangelegenheid die in overeenstemming met Standaard 4410 moet worden behandeld en dusdanig in het dossier moeten worden gedocumenteerd.
• Ook zal de accountant in veel gevallen in de situatie waarin de onderneming hier verkeert managementondersteuning voor significante oordeelsvormingen bieden, zoals schattingen die gemaakt worden en toelichtingen die gegeven worden. De accountant moet dan overeenkomstig Standaard 4410 goed uitleggen wat de impact van de gemaakte keuzes is zodat het management de verantwoordelijkheid hiervoor kan dragen 
• Als daar aanleiding voor is ziet de accountant erop toe dat de continuïteitsproblematiek wordt toegelicht in de jaarrekening overeenkomstig het verslaggevingsstelsel dat van toepassing is. 
• Ondanks dat Standaard 4410 hiervoor geen verplichting oplegt ligt het voor de hand dat de accountant overweegt om in zijn samenstellingsverklaring aandacht aan de continuïteit te besteden (paragraaf ter benadrukking van aangelegenheden)
• De ontwikkelingen die in de periode tussen het opmaken en het vaststellen van de jaarstukken bekend zijn geworden dienen volgens de RJ te leiden tot een aanpassing van de jaarstukken indien de continuïteitsveronderstelling vervalt (overgang naar liquidatiegrondslagen). Voor deze afweging is het management verantwoordelijk. Volgens Standaard 4410 eindigen de werkzaamheden van de accountant op de dag dat de samenstellingsverklaring wordt gedateerd. Mocht de accountant bekend zijn of worden met situaties daarna die op grond van het verslaggevingsstelsel tot aanpassing van de jaarrekening moeten leiden, dan ligt het voor de hand dat de accountant dit met het management bespreekt. De accountant heeft daar bij een samenstellingsopdracht echter geen formele verantwoordelijkheid voor

Zo blijkt maar weer dat de aandachtspunten die in coronatijd bij het samenstellen van de jaarrekening van belang waren nog steeds actueel zijn. Blijf scherp en alert en signaleer tijdig! 

 Henk den Hollander 

Publicatiedatum 3 mei 2023