Sinds 1 januari van dit jaar zijn de Nadere voorschriften NOCLAR (Nadere Voorschriften handelswijze accountant bij niet-naleving wet- en regelgeving door eigen organisatie en cliënt) in werking getreden. Tijdens de (verplichte) cursus Frauderisicofactoren die wij de afgelopen tijd diverse keren hebben mogen verzorgen, hoor ik regelmatig gezucht en gesteun. Over de verantwoordelijkheden van de accountant, over nieuwe regels (is dat zo?), over de eisen die aan accountants worden gesteld in relatie tot fraude en overtredingen van wet- en regelgeving etc. Terecht of toch niet?
Ik probeer dan altijd uit te leggen dat wij als accountants best bijzonder zijn. Wij krijgen het namelijk voor elkaar om iets te verkopen wat niet in een showroom staat, wat niet aanraakbaar is, wat niet zichtbaar is, en dat is toch best bijzonder. Wat verkopen wij dan wel? Dat heeft alles te maken met vertrouwen. Vertrouwen van de klant en, in groter verband bezien nog veel belangrijker, het vertrouwen van de maatschappij. Dat klinkt natuurlijk best hoogdravend en in de dagelijkse praktijk staan we daar niet eens zo bij stil. Maar is dat niet onze grond onder de voeten, ons bestaansrecht?
Ergens van binnen weten de meeste accountants dat natuurlijk ook wel. Maar dan? Wat wordt nou echt van je verwacht?. Moet je actief op zoek? Moet je extra werkzaamheden uitvoeren? Nee, dat valt best wel mee. Natuurlijk is het uitvoeren van cliëntonderzoek in het kader van de Wwft iets wat tijd kost. Maar vind je dan niet dat je moet weten met wie je te maken hebt? Je wilt ten slotte toch niet dat je in het (plaatselijk) nieuwsblad (of op social media) in verband wordt gebracht met onfrisse figuren? Commercieel ook niet zo prettig, lijkt mij. Zo gesteld is het clientonderzoek zo gek nog niet.
En als we wat zien, dan moeten we er iets mee. Denk aan de meldplicht volgens de Wwft en de NV NOCLAR. De meldplicht uit hoofde van de Wwft kennen we inmiddels wel. Maar nu ‘hebben’ we ook NOCLAR. Volgens mij is NOCLAR geen nieuwe regelgeving, maar een nadere uitwerking van onze fundamentele beginselen zoals opgenomen in de VGBA. Zoals we dat in meer beroepsgroepen terugzien (denk aan de administratieve verplichtingen van leraren, zorgverleners etc.), is dit onderdeel van een steeds meer gereguleerde maatschappij; een maatschappij die steeds meer verandert van principle based en vertrouwen naar rulebased en controle. Het is wat het is, ook accountants zullen daarin moeten meebewegen.
Aan accountants die moeite hebben met een meldplicht en vinden dat zij niet de rol van de overheid, FIOD of politie hoeven te vervullen, schets ik vaak een situatie die niets met accountancy te maken heeft. Ik vraag dan hoe zij in die situatie zouden reageren. Wat doe je bijvoorbeeld als je erachter komt dat jouw buurman een wietplantage op zijn zolder heeft? Kijk je dan weg, of bel je de politie? Je kunt natuurlijk denken: Wat heb ik daarmee te maken? Als je dan ook nog weet dat je buurman deze inkomsten hard nodig heeft om zijn hypotheeklasten te betalen (hij is na een auto-ongeluk niet meer in staat te werken en als zzp’er helaas niet verzekerd), heb je misschien ook wel met hem te doen. Maar als je dan bedenkt dat het risico op brand groot is en jouw huis daardoor ook grote schade kan oplopen (of zelfs kans op persoonlijke ongelukken), dan bedenk je je waarschijnlijk wel en pak je toch je telefoon en belt de politie. Denk dan eens aan die client die je al 20 jaar kent, die in een moeilijke situatie zit als gevolg van gezondheidsproblemen en rommelt met zijn btw-aangifte om zijn liquiditeitstekort wat te verzachten. Wat doe je dan? Is dat zoveel anders dan het eerdere voorbeeld (drugscriminaliteit versus witteboordencriminaliteit)? Of zijn we inmiddels zover dat we inzien dat de accountant, net als in het eerdere voorbeeld als ‘gewone burger’, zijn of haar verantwoordelijkheid moet nemen? Als het antwoord daarop ‘JA’ is, valt het allemaal misschien toch nog mee.
Publicatiedatum: 9 oktober 2019