De herziene Standaard 4400: de nieuwe standaard voor het verrichten van specifieke werkzaamheden die zeker niet standaard zijn

In deze bijdrage sta ik stil bij de sinds 1 januari 2024 van toepassing zijnde herziene Standaard 4400. Naast onder andere aandacht voor de belangrijkste wijzigingen, zal ik ook inzoomen op aandachtspunten voor de praktijk.

Achtergrond

Per 1 januari 2024 is de herziene Standaard 4400 ‘Opdrachten tot het verrichten van overeengekomen specifieke werkzaamheden’ in werking getreden. Deze herziene Standaard 4400 vervangt de tot dit jaar geldende Standaard 4400N. Deze Standaard was voorzien van de letter ‘N’ achter het standaardnummer vanwege het feit dat het een specifiek Nederlandse Standaard betrof en in uitwerking afweek van de internationale standaarden. Vanwege de wens om aan te sluiten met de internationale standaarden (ISRS) is de Standaard herzien.

Onderhanden opdrachten ultimo 2023

Op opdrachten die gestart zijn op of na 1 januari 2024 is de herziene Standaard 4400 van toepassing en wordt een rapport onder Standaard 4400 afgegeven. Ben je in 2023 gestart met een opdracht en rond je deze in 2024 af? Dan mag je op deze opdracht nog een rapport onder Standaard 4400N afgegeven.

Aard en doelstellingen van de opdracht

De komst van deze herziene Standaard leek ons een goed moment om ook de aard en doelstellingen van deze opdracht weer eens onder de aandacht te brengen.

Aard van de opdracht

De Standaard 4400 valt in de NV COS 4000-groep en is hiermee een zogenaamde aan assurance verwante opdracht. Het betreft dus geen controle-, beoordelings- of andere assurance-opdracht. Het doel omvat uitdrukkelijk niet het door de accountant tot uitdrukking brengen van een oordeel of van een assurance-conclusie.

Naast de Standaard 4400 zullen ook de Verordening gedrags- en beroepsregels accountants (VGBA) en de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft) bij het uitvoeren van deze opdracht moeten worden nageleefd. Aangezien deze opdracht geen assurance-opdracht betreft kan naleving van de Verordening inzake de onafhankelijkheid van de accountant (ViO) in beginsel achterwege blijven. Wees er echter wel van bewust dat onafhankelijkheid van de accountant in de praktijk nog wel eens een aanvullende eis is. Lees het protocol hier goed op na en stem zo nodig af met opdrachtgever en stel uiteraard ook vast of de opdracht op basis hiervan aanvaardbaar is.

Doelstellingen van de opdracht

Het met de opdrachtgever overeenkomen van de uit te voeren werkzaamheden

De opdracht kenmerkt zich onder andere door een besloten kring. Communicatie met opdrachtgever en andere gebruikers om onder andere inzicht te krijgen in de verwachtingen is hierbij noodzakelijk. Door dit overleg komt de accountant tot het definiëren van bepaalde werkzaamheden. Het is de verantwoordelijkheid van de opdrachtgever om te bepalen of de overeengekomen specifieke werkzaamheden geschikt zijn voor het doel van de opdracht.

Het uitvoeren van de overeengekomen specifieke werkzaamheden

De met opdrachtgever en gebruikers overeengekomen werkzaamheden worden uitgevoerd en vastgelegd door de accountant. Ondanks het feit dat deze opdracht een aan assurance verwante opdracht betreft hebben de uit te voeren werkzaamheden gelijkenis met die bij een assurance-opdracht.

Het communiceren van de uitgevoerde werkzaamheden en de daarmee samenhangende bevindingen in overeenstemming met de vereisten van de Standaard

De accountant rapporteert in de vorm van een beschrijving van de uitgevoerde specifieke werkzaamheden en bijbehorende bevindingen. Hierbij is het van groot belang dat er bij de feiten wordt gebleven en zeker geen oordeel en/of assurance-conclusies op wordt genomen. De opdrachtgever en andere beoogde gebruikers maken namelijk een eigen afweging over de overeengekomen werkzaamheden en bevindingen en trekken hun eigen conclusies.

Belangrijkste wijzigingen Standaard

Gehanteerde begrippen: oude wijn in nieuwe zakken?

De omschrijving van het soort opdracht luidt onveranderd: ‘Opdrachten tot het verrichten van overeengekomen specifieke werkzaamheden.’ Waar er in de Standaard 4400N gesproken werd over ‘feitelijke’ bevindingen en het bijbehorende rapport de titel ‘Rapport van feitelijke bevindingen’ droeg spreekt men in de herziene Standaard 4400 enkel over bevindingen en luidt de titel van het rapport ‘Rapport inzake overeengekomen specifieke werkzaamheden.’

Meer duidelijkheid richting gebruikers

De opdracht kenmerkt zich o.a. door een beperkte kring van gebruikers. De herziene Standaard 4400 beoogd met name meer duidelijkheid te geven richting deze gebruikers omtrent het soort opdracht. Dit uit zich onder andere in het verplicht moeten opnemen in zowel de opdrachtbevestiging alsook in de rapportage dat de opdracht geen assurance-opdracht betreft en er derhalve geen oordeel of assurance-conclusie tot uitdrukking wordt gebracht. De voorbeeldteksten van de opdrachtbevestiging en de rapportage zijn inmiddels enige tijd beschikbaar gesteld door de NBA (Nederlands- en Engelstalig).

Deelconclusies niet meer toegestaan

Onder Standaard 4400N werd nog de mogelijkheid geboden om, ondanks de aard van de opdracht, als accountant op onderdelen over de uitkomsten een uitspraak te doen. Omdat dit verwarrend kon werken is deze mogelijkheid onder toepassing van de herziene Standaard 4400 uitgesloten. Dit ook in het kader van meer beoogde duidelijkheid richting de gebruiker.

Aandachtspunten praktijk

Valkuilen bij de opdracht

In de praktijk is gebleken dat deze opdracht een aantal valkuilen met zich mee brengt die nog wel eens de oorzaak zijn geweest van het aanspannen van een tuchtzaak tegen een accountant.

De belangrijkste valkuilen:

• Het onbedoeld geven van een oordeel en/of het trekken van een assurance-conclusies door de accountant door gebruik van terminologie die verwarring schept;
• Geen of onvoldoende afstemming vooraf met opdrachtgever en beoogde gebruikers waardoor de verwachtingen niet helder genoeg zijn;
• Het uitvoeren van een opdracht onder deze Standaard terwijl deze niet geschikt is omdat er bijvoorbeeld wel een oordeel van de accountant wordt gevraagd (Tip: check bij opdrachten voor een grote groep altijd of de opdracht door de werkgroep Controleprotocollen (COPRO) is beoordeeld op uitvoerbaarheid).

Gebruik actuele voorbeeldteksten

Uit ervaring weten wij dat er vanuit praktisch oogpunt vaak een kopie gemaakt wordt van de documenten uit het dossier van het vorige boekjaar. Een werkwijze die vanuit efficiency zeker te begrijpen is, maar waarbij alertheid is geboden. Check bij continuering van een opdracht altijd of er nieuwe voorbeeldteksten beschikbaar zijn en pas deze toe indien dit het geval is. Bij toetsingen door de Raad voor Toezicht van de NBA of het SRA hebben we dit helaas meermaals mis zien gaan. Dit jaar is dat door de komst van de herziene Standaard 4400 met bijbehorende nieuwe voorbeeldteksten uitdrukkelijk aan de orde. En last but not least: vergeet de ‘N’ niet te verwijderen achter het standaardnummer in de dossierstukken.

Ondersteuning nodig?

Mocht je naar aanleiding van dit artikel nog vragen hebben, of is er behoefte om een opdrachtgerichte kwaliteitsbeoordeling (OKB) of inspectie afgeronde opdracht uit te laten voeren op een 4400-dossier neem dan gerust contact op met mij of één van mijn collega’s.

Je kunt mij bereiken per telefoon of per mail: Wilco Schut AA (w.schut@fullfinance.nl); 055-355 99 79.