Gewijzigde ViO

Op 19 december 2023 is de Verordening inzake onafhankelijkheid van accountants bij assuranceopdrachten (ViO) gewijzigd. In de praktijk blijkt dit aan velen ongemerkt voorbij te zijn gegaan. In dit artikel ga ik in op de wijzigingen in de ViO en het moment waarop deze van toepassing zijn.

Voor wie geldt de ViO?

ViO staat voor de Verordening inzake onafhankelijkheid van accountants bij assuranceopdrachten. Deze verordening geldt voor alle accountants die assuranceopdrachten uitvoeren. Dat is dus niet alleen beperkt tot jaarrekeningcontroles maar betreffen dus ook bijvoorbeeld beoordelingsopdrachten of subsidiecontroles.

Wat is er gewijzigd aan de ViO?

Naar aanleiding van een aantal wijzigingen van de internationale Code of Ethics (waar de NBA bij aansluit) was er een aanpassing in de ViO nodig. Op 19 december 2023 is de ViO gewijzigd. Daarin is ook een overgangsbepaling opgenomen. Daarop ga ik verderop in dit artikel in.

Hieronder staan een aantal belangrijke wijzigingen opgesomd. Ik verwijs graag naar de linkjes aan het eind van dit artikel voor een meer gedetailleerde uitwerking.

1.

In Hoofdstuk 4 Samenloop van dienstverlening is een nieuw artikel 18a toegevoegd met een nieuwe verbodsbepaling inzake de samenloop met fiscale dienstverlening.

Artikel 18a luidt:

Het is verboden een assuranceopdracht uit te voeren bij een verantwoordelijke entiteit, als de accountantseenheid of een ander onderdeel van het netwerk aan die entiteit een fiscale dienst verleent of heeft verleend of een fiscale transactie voorstelt of heeft voorgesteld en:
(a) de dienst of transactie van invloed is op het assuranceobject; en
(b) aan de dienst of transactie geen pleitbaar standpunt ten grondslag ligt.

2.

In Hoofdstuk 4 Samenloop van dienstverlening is (in Paragraaf 4.2 Aanvullende bepalingen voor assuranceopdrachten bij verantwoordelijke entiteiten die geen oob zijn en niet beursgenoteerd zijn) een nieuw artikel 20a toegevoegd.
Er is sprake van een aangepast verbod in de situatie dat er twijfels bij het assuranceteam zijn over de verwerking van een non-assurance dienst. Dat was alleen verboden als er sprake was van materiële invloed maar is nu bij elke invloed op het assuranceobject van toepassing. Er is een uitzondering van deze verbodsbepaling als er sprake is van een beperkte gebruikerskring of een overheidsaccountant én een genomen maatregel die de bedreiging mitigeert

Artikel 20a luidt:

1.Het is verboden een assuranceopdracht uit te voeren bij een verantwoordelijke entiteit niet zijnde een organisatie van openbaar belang, als de accountantseenheid of een ander onderdeel van het netwerk aan die entiteit een non-assurancedienst verleent of heeft verleend die van invloed is op het assuranceobject en een verwerkingswijze in het assuranceobject tot gevolg heeft waarvan het assuranceteam betwijfelt of deze verwerkingswijze passend is.

2.In afwijking van het eerste lid mag een assuranceopdracht worden uitgevoerd als:
(a) voldaan wordt aan de voorwaarden, bedoeld in artikel 3, zevende lid, onderdelen a en b, of artikel 4; en
(b) een maatregel is of wordt genomen die de onafhankelijke uitvoering waarborgt.

3.

In Hoofdstuk 5 Vergoedingen Artikel 23 is een nieuw verbodsbepaling opgenomen inzake resultaatafhankelijke vergoedingen. Nieuw is 23.a waarin het verbod is opgenomen om de assurancefee afhankelijk te stellen van andere diensten binnen het netwerk.

Artikel 23.a luidt:
Het is verboden een assuranceopdracht uit te voeren als:
a. de vergoeding voor de assuranceopdracht afhankelijk is gesteld van andere diensten die de accountantspraktijk of een ander onderdeel van het netwerk aan de verantwoordelijke partij verleent of heeft verleend;

4.

In Hoofdstuk 8 Financiële belangen artikel 31 lid 2.d is een nieuw verbodsbepaling opgenomen inzake het houden van een financieel belang bij een entiteit waar de assuranceopdracht wordt uitgevoerd. Het gaat hier om het uitbreiden van de groep waarvoor de verbodsbepaling geldt met een senior lid bij een non-assuranceopdracht bij de entiteit waar de assuranceopdracht wordt verricht, behalve als de bijdrage van het senior lid van minimale omvang is.

Artikel 31 lid 2:
Het is verboden een assuranceopdracht uit te voeren als een financieel belang in een entiteit als bedoeld in het eerste lid wordt gehouden door:
en ander dan onder c (zie opmerking hieronder) vermeld senior lid van het non-assuranceteam betrokken bij de uitvoering van een non-assurancedienst aan de verantwoordelijke entiteit door de accountantspraktijk of door een ander onderdeel van het netwerk, tenzij de bijdrage van het senior lid aan die non-assurancedienst van minimale omvang is;
Opmerking: lid c noemt de volgende senior leden: een partner, bestuurder of interne toezichthouder van de accountantspraktijk of van een ander onderdeel van het netwerk.

Wat is de ingangsdatum van de gewijzigde ViO en per welke opdrachtjaar is deze van toepassing?

Op 19 december 2023 heeft de publicatie plaatsgevonden van de gewijzigde VIO en op die dag zijn de gewijzigde bepalingen ingegaan.

In artikel 48.c is een overgangsbepaling opgenomen, zoals hieronder toegevoegd.
Let op dat 15 december 2023 is verstreken en dat betekent dat voor nieuwe opdrachten de gewijzigde ViO geldt.

Artikel 48c:

1. De ViO zoals deze luidde tot de inwerkingtreding van deze verordening blijft van toepassing op een assuranceopdracht die is overeengekomen voor 15 december 2023 en afgerond voor 15 december 2024.
2. De ViO zoals deze luidde tot de inwerkingtreding van deze verordening blijft van toepassing op een samenloop van dienstverlening waarbij:

(a) de inhoudelijke uitvoering van de non-assurancedienst is aangevangen voor 15 december 2023 en
(b) de non-assurancedienst:

1. betrekking heeft op een verantwoordingsperiode die aanvangt voor 15 december 2023;
2. betrekking heeft op een procedure als bedoeld in artikel 22a en de instantie waar de behandeling van de procedure plaatsvindt nog geen uitspraak heeft gedaan; of
3. geen betrekking heeft op een verantwoordingsperiode of een procedure als bedoeld in artikel 22a en is afgerond voor 15 december 2024.

3. Deze verordening is van toepassing op een samenloop van dienstverlening met een non-assurancedienst die is overeengekomen voor meer dan een verantwoordingsperiode indien de werkzaamheden ten aanzien van de in het vorige lid onder b bedoelde verantwoordingsperiode zijn afgerond.

Advies?

Mijn advies is om te inventariseren of de wijzigingen in de ViO jouw accountantskantoor raakt en of de wijzigingen al voldoende zijn ingebed in de procedures rondom het signaleren van bedreigingen van de onafhankelijkheid en indien mogelijk het nemen van mitigerende maatregelen. Zijn er bepaalde procedures, werkprogramma’s of checklists bijvoorbeeld inzake opdrachtacceptatie die hierdoor aangepast moeten worden? Daarnaast is het van belang de wijzigingen in de ViO ook bekend te maken aan jouw collega’s, ook zij die niet werkzaam zijn in de assurancepraktijk.
Wellicht is dit een goed moment om na te gaan in hoeverre de ViO en de daarin opgenomen bepalingen voldoende bekend zijn en hoe is geborgd dat deze worden nageleefd.

Handige links:

• Publicatie wijziging VIO in het Staatscourant
• Consultatie wijzigingen ViO, Standaarden 220 en 600 en overige (nba.nl)

Op de site van de NBA heb ik de gewijzigde ViO (nog) niet aangetroffen. Om die reden heb ik volstaan met de verwijzing naar de consultatiedocument (zie link hiervoor). Bijlage 2 geeft de (geconsulteerde) wijzigingsvoorstellen weer.

Vragen?

Heb je vragen naar aanleiding van dit artikel dan hoor ik het graag (y.latif@fullfinance.nl of 055-355 99 79). Uiteraard kun je ook contact opnemen met een van mijn accountant-collega’s van Full Finance.

Yahya Latif RA