Op 1 januari 2021 is de startersvrijstelling overdrachtsbelasting bij de aankoop van een eigen woning ingevoerd (artikel 15, eerste lid, onderdeel p WBR). Een van de voorwaarden om die vrijstelling toe te kunnen passen is dat je die nog niet eerder hebt gebruikt. Die voorwaarde is lastig te controleren voor de Belastingdienst. Om die reden is er op 1 januari 2021 gelijktijdig ook een aangifteplicht ingevoerd. Het is dan voor de Belastingdienst zichtbaar of iemand de startersvrijstelling al eerder heeft toegepast.

Je zou verwachten dat de aangifteplicht bij het toepassen van een vrijstelling beperkt is tot toepassing van de startersvrijstelling, maar dat is niet het geval. De aangifteverplichting geldt voor elke toegepaste vrijstelling van artikel 15 WBR.

In de meeste gevallen zal de verkrijging van onroerend goed plaatsvinden door een notariële akte en dan zal de notaris het beroep op de vrijstelling verzorgen. In de gevallen dat de verkrijging plaatsvindt in een onderhandse akte, moet je zelf vragen om een aangifteformulier overdrachtsbelasting.

Een onderhandse akte kan o.a. aan de orde zijn bij de verkrijging van de economische eigendom van een onroerende zaak (al deelt de verkrijging van de economische eigendom van een eigen woning niet in de startersvrijstelling en is deze ook uitgezonderd van de vrijstelling als bedoeld in artikel 15, eerste lid, onderdeel b, WBR) of bij de verkrijging van fictieve onroerende zaken.
In de praktijk vindt ook de inbreng van de economische eigendom van een onroerende zaak in een samenwerkingsverband (vof, maatschap) vaak in een onderhandse akte plaats. De firmanten moeten dan ook een aangifte overdrachtsbelasting indienen.

Vragen om een aangifteformulier uit te reiken

De verkrijger moet de Belastingdienst uiterlijk binnen één maand na de verkrijging om een uitnodiging tot het doen van aangifte verzoeken. In de aangifte moet het beroep op de vrijstelling worden gedaan. Het is niet mogelijk om ‘spontaan’ een melding te doen of via een brief.

Oude gevallen voor 1 januari 2021? Vrijstelling vergeten?

Tot 1 januari 2007 gold de formele eis van artikel 3 van het Uitvoeringsbesluit BRV (UB BRV) dat in de aangifte of in de akte een beroep op de vrijstelling moest worden gedaan, zulks op straffe van het niet toepassen van de vrijstelling. Het niet of niet tijdig doen van een beroep op de vrijstelling was dus in beginsel fataal.
Per 1 januari 2007 is art. 3 UB BRV vervallen. Na 1 januari 2007 blijft de vrijstelling materieel van toepassing als je te laat een beroep op de vrijstelling hebt gedaan (en kan dit tot een boete leiden omdat de vereiste aangifte niet is gedaan). Herstel blijft mogelijk binnen de bezwaartermijn (bezwaar tegen de voldoening op (eigen) aangifte) of, als deze termijn is verstreken, kan op basis van artikel 65 van de AWR, net als bij andere belastingmiddelen, om een ambtshalve vermindering van de materieel teveel voldane belasting worden verzocht. Het beleid inzake ambtshalve verminderingen wordt beschreven in par. 23 van het Besluit Fiscaal Bestuursrecht.

Overdrager moet overdracht economische eigendom melden

Indien de verkrijging van economische eigendom niet is neergelegd in een notariële akte is degene die de economische eigendom van een onroerende zaak overdraagt gehouden om hiervan melding te maken bij de Inspecteur (art. 54 WBR). De melding moet worden gedaan binnen twee weken na de overdracht. Hoewel de verkrijger belastingplichtig is voor de overdrachtsbelasting, is de overdrager hoofdelijk aansprakelijk voor de verschuldigde overdrachtsbelasting (art. 42 lid 2 Inv.). Met deze twee regelingen moet worden zeker gesteld dat overdrachtsbelasting wordt geheven over de verkrijging van de economische eigendom van een onroerende zaak. Let op: deze melding moet dus ook plaatsvinden als er een vrijstelling van toepassing is. Het niet voldoen aan de meldingsplicht kan bestraft worden met een boete van max € 5.514 (artikel 67ca van de AWR). De overdrager moet een meldingsformulier economische overdracht aanvragen bij de Belastingtelefoon.

Voor meer informatie: s.twigt@fullfinance.nl of bel 055-3559979.