Een van de manieren om het bestaan van een rechtspersoon (bijvoorbeeld een bv of stichting) te beëindigen is om deze te liquideren. De procedure staat beschreven in de artikelen 19 e.v. van boek 2 van het Burgerlijk Wetboek (BW).

Twee methoden van liquideren zijn te onderscheiden en dat is de ‘gewone’ liquidatie en de ‘turbo-liquidatie’ (art. 2:19, vierde lid BW).

Gewone liquidatie

Normaliter heeft een onderneming bij liquidatie zowel baten als schulden. In dat geval is de geëigende weg om de bv te beëindigen door deze te ontbinden en een vereffenaar te benoemen (KvK formulier 17a). De bestuurder van de bv is veelal de vereffenaar. De bv is vanaf dat moment in liquidatie. De vereffenaar moet het vermogen van de bv vereffenen (dat wil zeggen de goederen verkopen en uit de opbrengst de schulden betalen) en na beëindiging van de vereffening daarvan opgave doen aan het handelsregister (KvK formulier 17b). Na opgave van de beëindiging van de vereffening houdt de bv op te bestaan.

Blijkt na vereffening een batig saldo, dan mag de vereffenaar dat uitkeren aan de aandeelhouders. Blijkt na vereffening dat schulden de baten overtreffen, dan dient de vereffenaar het faillissement van de bv aan te vragen, aldus art. 2:23a lid 4 BW. Een door de rechtbank te benoemen curator gaat verder met de afwikkeling van de schulden, tenzij alle bekende schuldeisers desgevraagd instemmen met voortzetting van de vereffening buiten faillissement. Als de vereffenaar nalaat het faillissement aan te vragen, dan is de vereffenaar op gelijke wijze als een bestuurder aansprakelijk voor de eventueel ontstane schade.

Turbo-liquidatie

De turbo-liquidatie is sinds 1994 mogelijk als er geen baten aanwezig zijn. Het grote verschil is dat er bij een turbo-liquidatie geen vereffening van toepassing is. Na het besluit tot ontbinding (besluit van de algemene vergadering van aandeelhouders) houdt de bv op te bestaan en rest alleen nog de inschrijving van de ontbinding in het Handelsregister (formulier 17a). Ofwel: de turbo-liquidatie is een eenvoudige manier om een bv op te heffen als de activiteiten zijn gestaakt.

Geen baten, wel schulden?

Voor die situatie bepaalt de wet: ‘De vennootschap blijft na zijn ontbinding voortbestaan voorzover dit voor de vereffening van zijn vermogen nodig is’. Maar wat valt er te vereffenen? Er zijn geen baten om te verkopen en dus ook geen middelen om de schuldeisers uit te voldoen. In de praktijk wordt ook in die situaties gehandeld als bij een turbo-liquidatie, te weten: niet vereffenen, maar wel uitschrijven.

De vraag die hierbij opkomt is wat de gevolgen van zo’n turbo-liquidatie zijn. In een dergelijk geval zien schuldeisers immers (het object van) hun vordering verdwijnen. Er wordt niet vereffend, er is geen vereffenaar, er wordt geen faillissement aangevraagd en de schuldeiser lijkt volkomen buiten spel gezet.

De populariteit van de turbo-liquidatie neemt toe. Minister Dekker (Rechtsbescherming) had eerder al een wijziging van de turbo-liquidatieregeling aangekondigd, maar heeft nu – in het kader van de COVID-19-uitbraak – de wetswijzigingen uitgewerkt (Tijdelijke wet transparantie turboliquidatie) en ter consultatie voorgelegd. Dit zijn dan de voorgestelde veranderingen (art. 19b):

Het bestuur van de rechtspersoon wordt verplicht tot:

• het opstellen en deponeren van een slotbalans die vergezeld gaat van een bestuursverklaring waarom baten ontbreken (en indien van toepassing: het onbetaald laten van schuldeisers)
• het deponeren van een slotuitdelingslijst
• het deponeren van de jaarrekeningen van de voorafgaande boekjaren voor zover deze nog niet zijn gedeponeerd
• het onverwijld de schuldeisers informeren dat deze deponeringen zijn gedaan

Alle deponeringen vinden bij het Handelsregister plaats (en moeten binnen tien werkdagen na de ontbinding worden gedeponeerd). Het niet voldoen aan de verantwoordingsverplichting wordt strafbaar gesteld als economisch delict (max. zes maanden hechtenis en geldboete van de vierde categorie).
Een nieuwe maatregel wordt opgenomen in artikel 19c. Het wordt dan mogelijk dat de rechtbank bestuurders een bestuursverbod voor maximaal 5 jaar oplegt als zij:

• Niet aan de voorgestelde deponeringsverplichting hebben voldaan
• In aanloop naar de ontbinding doelbewust één of meer schuldeisers aanmerkelijk hebben benadeeld of
• Herhaaldelijk betrokken zijn geweest bij een ontbinding zonder baten met achterlating van schulden, tenzij hen daarvan geen persoonlijk verwijt treft.

De turbo-liquidatie wordt veel gebruikt en biedt in de praktijk ruimte aan bestuurders om ‘toe te werken’ naar een situatie waarin er geen baten meer zijn op het tijdstip van de ontbinding. Zo lang dit rechtmatig gebeurt, is deze gang van zaken niet nadelig voor betrokken, zoals schuldeisers. Maar dat kan in de praktijk ook anders uitpakken en dan kan de turbo-liquidatie zich eenvoudig lenen voor misbruik. De voorgestelde regelingen beogen om schuldeisers eerder en beter te informeren zodat zij zich kunnen oriënteren op mogelijke stappen:

Mogelijke stappen kunnen zijn:

• Als er wel (potentiële) baten zijn (bijvoorbeeld na een geslaagde actio pauliana) dan kan aan de rechtbank worden verzocht om een vereffening te gelasten waardoor de rechtspersoon herleeft (art. 23c wordt hiertoe redactioneel aangepast). Dan moet de schuldeiser de (potentiële) bate voldoende aannemelijk kunnen maken
• De voormalige bestuurder persoonlijk aansprakelijk stellen (bestuurdersaansprakelijkheid e/o onrechtmatige daad), maar daarvoor geldt een relatief zware bewijslast, of
• Het aanvragen van het faillissement (waarvoor geldt dat de schuldeiser moet aantonen dat minstens één andere schuldeiser onbetaald is gebleven)

Het gaat in principe om een tijdelijke maatregel voor twee jaar, waarbij de mogelijkheid bestaat om de regeling bij koninklijk besluit te verlengen (en dus structureel in te voeren). Het overgangsrecht bepaalt dat de wet van toepassing is op ontbindingen die na de inwerkingtreding hebben plaatsgevonden. De consultatie loopt tot 27 juli 2021 en is te volgen via https://www.internetconsultatie.nl/.

Het zijn natuurlijk nog wetsvoorstellen en de definitieve vormgeving staat nog niet vast. Zodra deze bekend is, zal ik daarover berichten.

Voor meer informatie: s.twigt@fullfinance.nl of bel 055-3559979.