2022 was het laatste jaar van de hoge vrijstelling eigen woning (jubelton) van € 106.671 voor de schenkbelasting. Uit de hoeveelheid vragen die bij ons binnenkwamen was merkbaar dat de praktijk er druk mee was om deze laatste kans te benutten. De gespreide schenking was voor veel klanten een mooie oplossing (bijvoorbeeld als de schenker in 2022 niet de beschikking had over de benodigde liquiditeiten, of als het kind in 2022 nog geen eigen woning had).
Bij een gespreide schenking schenk je in 2022 deel 1 en in 2023 deel 2. Volgens de wettekst 2022 betrof dat een spreiding over drie jaren, maar dat is in het Belastingplan 2023 voor het jaar 2022 aangepast naar twee jaar (dit is dus een wetswijziging met terugwerkende kracht!).
Aanvankelijk was de Belastingdienst van mening dat deel 1 in 2022 hoger moest zijn dan de jaarlijkse vrijstelling. Dat standpunt is naderhand verlaten; het maakt niet uit hoe hoog het bedrag van deel 1 is. Wat wel van belang is, is dat tijdig aangifte schenkbelasting wordt gedaan. Voor de schenking in 2022 komt de deadline in zicht; voor 1 maart 2023 moet de aangifte worden gedaan en moet een beroep op de schenkvrijstelling eigen woning worden geclaimd (en voor 1 maart 2024 moet aangifte schenkbelasting worden gedaan van de schenking 2023).
Bestedingseis bij gespreide schenking
Voor het deel 1 van de schenking in 2022 en deel 2 van de schenking in 2023 geldt dat deze uiterlijk 31 december 2024 moet zijn besteed aan de eigen woning.[1] Een deel van de schenking is vrij besteedbaar. Bij een schenking van een ouder aan een kind mag het bedrag van de ‘gewone’ eenmalig verhoogde vrijstelling (€ 27.231 in 2022) vrij besteed worden. Schenkt de ouder in 2022 een lager bedrag dan € 27.231, maar vult hij/zij deze schenking in 2023 aan tot € 106.671 plus het jaarlijkse belastingvrije bedrag in 2023, dan is het vrij te besteden bedrag in 2023 het bedrag dat het kind in 2022 kreeg plus het bedrag van de jaarlijkse vrijstelling in 2023.
Niet op tijd besteed aan de eigen woning?
Dan heeft de begiftigde de verplichting om dit uiterlijk op 31 mei na het laatste jaar waarin het geld moet zijn gebruikt voor de eigen woning aan de Belastingdienst door te geven. Over dat bedrag is dan alsnog schenkbelasting verschuldigd. Bij een schenking onder de ontbindende voorwaarde dat de schenking vervalt als het geschonkene niet tijdig is besteed, kan onder voorwaarden schenkingsrecht worden voorkomen. [2]
Enkele opmerkingen
- Houd rekening met de samenloop van de jubelton en de bijleenregeling[3]. Gebruikmaking van de jubelton beperkt de mogelijkheid voor de begiftigden om bij verhuizing naar een nieuwe eigen woning een hypotheek in box 1 te kunnen onderbrengen.
- Het is een eenmalige vrijstelling (met uitzondering van de mogelijkheid van de gespreide schenking en zeer beperkt overgangsrecht; alleen ingeval een schenking aan een kind is gedaan vóór 2010 met toepassing van de verhoogde schenkingsvrijstelling en in de periode daarna geen gebruik is gemaakt van een verhoogde schenkingsvrijstelling, heeft het kind in 2022 nog recht op een schenkingsvrijstelling van € 29.493 voor de eigen woning).
- Bij het benutten van de vrijstelling (deel 1 en deel 2) moet de begiftigde voldoen aan de leeftijdsgrens (tussen de 18 en 40 jaar). Te oud? Je mag de leeftijd ‘lenen’ van een jongere fiscale partner, maar let dan wel op dat deze persoon ook kwalificeert als fiscaal partner (voor een situatie dat dat verkeerd ging, zie HR 2 december 2022[4]). De vrijstelling kan ook nog worden toegepast als op de 40e verjaardag geschonken wordt.
- Bij deel 2 in 2023 mag ook de jaarlijkse vrijstelling worden geschonken (€ 6.035 voor een schenking van ouders aan een kind en € 2.418 voor een schenking door andere personen).
- Pas op voor samentellingen van schenkingen aan en door fiscale partners. Onder voorwaarden kwalificeren ‘samenwonende kinderen’ niet als fiscale partners[5] en is het ook mogelijk dat bijvoorbeeld broer en zus samen een woning kopen en dat zij allebei gebruik kunnen maken van de verhoogde vrijstelling bij een schenking van ouders.
Voor het eerst in 2023 gebruikmaken van de verhoogde vrijstelling?
In 2023 kunnen ouders maximaal € 28.947 belastingvrij schenken aan kinderen. Dit is dan hetzelfde bedrag als de ‘gewone’ eenmalig verhoogde schenkingsvrijstelling. Feitelijk betekent dit dat de vrijstelling voor de eigen woning bij schenkingen van ouders aan kinderen vanaf 1 januari 2023 al verdwijnt. Bij een schenking in 2023 kan dat dus zonder schenkbelasting óf voor de eigen woning óf voor besteding naar vrije keuze. De spreiding van de eenmalig verhoogde vrijstelling is vanaf 2023 afgeschaft. Bedraagt het geschonken bedrag minder dan het maximaal toegestane bedrag van € 28.947, dan kan het restant van de vrijstelling niet meer in 2024 worden geschonken.
Let op: voor de eenmalig verhoogde vrijstelling in andere gevallen (art. 33, lid 7 SW) (bijvoorbeeld grootouders aan kleinkinderen) blijft de bestedingseis wel bestaan. De bestedingsperiode van 3 kalenderjaren voor de eigen woning blijft ook in 2023 in stand. De verlaagde jubelton van 2023 moet dus uiterlijk op 31 december 2025 zijn besteed aan de eigen woning.
Met ingang van 2024 valt het doek definitief voor de schenkingsvrijstelling eigen woning, ook voor wat betreft de bestedingseis.
Voor meer informatie: neem contact op met de fiscalisten van Full Finance Consultants (055-3559979).
Publicatiedatum: 7 februari 2023
[1] Het geschonken bedrag moet worden besteed om een eigen woning te kopen of te verbouwen, de hypotheek of restschuld van een eigen woning af te lossen, de rechten van erfpacht, opstal of beklemming van een eigen woning af te kopen.
[2] Dit beleid is opgenomen in onderdeel 8.2.5 van het besluit van 29 november 2018, nr. 2018-194402, Stcrt. 2018, 68659.
[3] Art. 3.119a, derde lid, letter b, Wet IB
[4] In die casus waren zoon en zijn jongere vriendin geen fiscaal partner omdat in het notariële samenlevingscontract een wederzijdse zorgverplichting ontbrak en zij ook nog niet vijf jaar op hetzelfde adres stonden ingeschreven in de Basisregistratie personen
[5] Besluit samentelling bij ongehuwde partners dd. 13 april 2022, 0000001301, VN 2022/21.6