We hadden in onze vakgroep een dilemma!

Dat zal jou ook wel eens overkomen. De vraag van; wat moet ik hier nu weer mee?

Het was raak in ons vakgroepoverleg van afgelopen maandag. Normaal gesproken kunnen we uitstekend discussiëren over een vaktechnisch probleem en kletsen over van alles en nog wat. Maar nu hadden we een dilemma te pakken. En dan bedoel ik een echt dilemma met alle kenmerken daarvan. Ik heb met genoegen zitten luisteren naar de discussie tussen mijn collega’s en deel graag met jullie de kenmerken en de aanpak van zo’n dilemma.

Wat was er aan de hand: Een collega was een uitkering NOW 1 wegens omzetverlies door corona tegengekomen. In de periode waarin deze was aangevraagd was er inderdaad geen omzet gemaakt. Dat was overigens niet zo vreemd omdat bij dat bedrijf in die periode van het jaar nooit omzet werd behaald. Maar door de eigenwijze manier van berekenen van de NOW ontstond in dat kwartaal dus toch recht op een uitkering wegens omzetverlies. Daar ontstond dus de discussie over. Nu ga ik niet de uitkomst van de discussie vertellen maar wel hoe die paste in de aanpak van een dilemma.

Probeer het eens vanuit de onderstaande vijf invalshoeken te benaderen.

De persoonlijke opvatting

We hebben, ook in onze vakgroep, allemaal onze eigen persoonlijke invulling van wat we wel of niet juist vinden. Zeg maar onze persoonlijke ethiek. En die varieerde hier van: “aan zo’n onterechte uitkering ga ik niet meewerken” tot, “je zou wel gek zijn om het niet aan te vragen als je er volgens de berekening recht op hebt”.

In onze opleiding geven we hier als hulpmiddel voor de afweging en het helder maken van het belang de spiegeltest mee: Kun je jezelf nog in de ogen kijken als je hieraan meewerkt?

De belangen van de cliënt

De cliënt was duidelijk, hij had in dat kwartaal weliswaar geen echte omzetschade maar voorzag die wel voor de periode daarna. En hij had er toch recht op? Iedereen in zijn omgeving deed het. Het was echt geen kwestie van fraude. En het ging toch al niet zo best. Dat extraatje kon hij prima gebruiken.

Het belang van het kantoor

Om nu tegen de cliënt te zeggen dat je niet gaat meewerken aan het aanvragen van de definitieve uitkering zou je ongetwijfeld de cliëntrelatie op het spel zetten. En het was al geen gemakkelijke, en ook nog eens een slechtbetalende, cliënt. Daarbij was het druk genoeg op kantoor en was dit misschien wel de gelegenheid om van een lastige relatie af te komen.

Het maatschappelijk verkeer

Om het maatschappelijk verkeer erbij te halen lijkt zeker in het mkb wat vergezocht maar toch speelt die een rol. In onze discussie kwamen de volgende opmerkingen over tafel: “Het zijn toch uiteindelijk onze belastingcenten” en “de ondersteuning was toch niet bedoeld voor dit soort gevallen”. Is het een groter bedrijf, dan kun je als kantoor wellicht ook in de publiciteit komen bij een onterechte aanvraag of een fout van de cliënt.

In onze opleiding geven we hier als hulpmiddel de krantentest mee: Stel je voor dat dit in de krant terechtkomt en je wordt als kantoor ook genoemd. Zou je dat willen (en hoe groot is die kans)?

De regelgeving

Ook hier kwamen verschillende meningen over tafel. Ik noem er een paar:
• Maar in de regelgeving staat duidelijk dat het omzetverlies het gevolg moet zijn van de coronacrisis;
• Uiteindelijk is er wel omzetverlies in de andere maanden en het is geen omzetsubsidie maar een loonkostensubsidie;
• Onze beroepsorganisatie vindt dat het niet aan ons is om een ethisch oordeel te geven.

Ik noem de regelgeving bewust als laatste invalshoek. Uiteraard spelen de regels ook mee. Vaak begint een discussie daarmee. Maar realiseer je dat regelgeving de uitleg van onze beroepsethiek is en dat tuchtrechters de neiging hebben om maatschappelijke ontwikkelingen in de ethiek wat eerder op te pakken dan de regelgever dat doet.
Een dilemma ontstaat juist door de tegengestelde belangen van de verschillende partijen.

De uitkomst

Ik ga dus de uitkomst van onze discussie niet verklappen. Die is namelijk het resultaat van onze eigen belangenafweging. Bij jou kan die, als je bovenstaande aanpak gebruikt, anders zijn.

Een paar adviezen

• Begin niet bij de regelgeving. Een wijze uitspraak van mijn vader was: “analiseer eerst het echte probleem en zoek er daarna de regels bij”;
• Probeer in het dilemma helder te krijgen wat nu de verschillende partijen en hun belangen zijn. Nog even zonder een conclusie te trekken. Want die is vaak gekleurd door jouw eigen mening;
• Probeer tegenspraak te creëren zodat andere invalshoeken en belangen ook aan bod komen.

Tot slot

Heb je een dergelijk probleem en kom je er niet direct uit? Je kunt ons bellen en wij zullen beginnen om de juiste vragen te stellen. Om daarna pas uit te leggen wat de regels daarover kunnen zeggen.

Gert van den Brink