Voor veel kantoren die ons bellen met een Wwft-vraag is dit de moeilijkste afweging. Moet ik nu melden of niet? Het melden van een ongebruikelijk transactie van een cliënt blijft een lastige stap. Het voelt als het opzeggen van het vertrouwen in die cliënt.

In de loop van de jaren heb ik gemerkt dat ik de vraag naar het wel of niet melden langs een stappenplan ben gaan leggen. Dat maakt het besluit transparanter en makkelijker om te nemen. Ik neem jullie graag mee in dit stappenplan.

Vraag 1: Is er sprake van een cliëntrelatie?

Meestal is het antwoord op deze vraag wel duidelijk. Maar soms is er sprake van een bijzondere situatie. Een mooi voorbeeld hiervan is het namens een cliënt uitvoeren van een due-diligenceonderzoek bij een aan te kopen bedrijf. Het kan gebeuren dat je als accountant bij dat onderzoek van het aan te kopen bedrijf zaken tegenkomt die als een ongebruikelijk transactie zijn te aan te merken. Bijvoorbeeld fiscale fraude. Dat aan te kopen bedrijf is op dat moment geen cliënt van jouw kantoor. Een melding is dan niet nodig/verplicht.

Vraag 2: Kun je een misdrijf vermoeden achter de transactie?

Deze vraag hangt samen met de definitie van witwassen. Er kan alleen sprake zijn van witwassen als er een achterliggend misdrijf is. Let op: je hoeft het niet te bewijzen. Een vermoeden is al genoeg om een melding te moeten doen.
Je moet dus op zoek naar een misdrijf. Dat is tegelijk ook meestal de lastigste vraag om te beantwoorden. Aanvulling geplaatst op 19 april 2022: (Met op zoek gaan bedoel ik dus niet het bewijzen of aantonen van een misdrijf. Een vermoeden blijft voldoende maar er moet wel verband kunnen bestaan met witwassen).

In een recente uitspraak van het College van Beroep voor het bedrijfsleven (CBB:2022:106) werd deze vraag ook behandeld. Een kantoor had een boete gekregen omdat het geen melding had gedaan van een ongebruikelijke transactie bij een cliënt. Wat was de situatie?
In een organisatie in de gezondheidszorg (werkmaatschappij) werd veel geld verdiend. Dat geld werd per kas opgenomen en zonder overeenkomsten overgeboekt naar een Holding. Met dat contante geld werd blijkbaar onroerend goed in Turkije gekocht.

De rechtbank ging hier op zoek naar het mogelijk achterliggende misdrijf. In de werkmaatschappij kon het kantoor aantonen dat er geen sprake was van zorgfraude. Er was onderzoek gedaan naar de indicatiestellingen en ook de marge op de productie was niet anders dan bij vergelijkbare organisaties. De rechtbank ging daarin mee. Er was voldoende onderzoek gedaan naar een mogelijk achterliggend misdrijf. Nu dat er blijkbaar niet was, was er terecht ook geen melding gedaan van een ongebruikelijk transactie.

Dat was anders in de Holding. Daar vond de rechtbank dat er wel sprake was een ongebruikelijke transactie, namelijk het met contant geld aankopen van onroerend goed in Turkije. Dat paste niet bij de doelstelling van de Holding. Jammer genoeg stond er in de uitspraak niet bij welk achterliggend misdrijf de rechtbank voor de uitspraak meenam. Wij kunnen er wel een paar verzinnen: ontlopen van overdrachtsbelasting/vermogensheffing in Turkije, het zwart betalen van een aannemer enz.

Vraag 3: De laatste vraag, heeft de cliënt geld of goederen onder zich die uit een mogelijk misdrijf zijn verkregen?

Belangrijke toevoeging. Het misdrijf hoeft niet bij de cliënt te liggen. In bovengenoemd voorbeeld had de Holding een onroerend goed in eigendom gekregen maar lag de fiscale fout wellicht bij de aannemer of de verkoper. Het verkrijgen van het onroerend goed was daarbij de witwasactie.
Ook als je cliënt bewust een onjuiste belastingaangifte doet is er sprake van een mogelijk misdrijf en houdt die cliënt ook geld in zijn of haar zak dat anders aan de belastingdienst had moeten worden betaald. In zo’n geval is het antwoord op deze vraag ook ja.

Conclusie

Het doorlopen van bovengenoemd stappenplan kan helpen bij het beantwoorden van de vraag of een melding moet worden gedaan. Nog wel een paar aantekeningen:
• Leg vast wat de overwegingen zijn geweest om wel maar ook om niet te melden
• Doe in zo’n geval altijd ook het cliëntonderzoek Wwft opnieuw om te bepalen of het witwasrisico wijzigt.

Een stappenplan is een hulpmiddel. De werkelijke situatie kan gecompliceerder zijn. Je kunt dan altijd contact met ons opnemen. We zijn niet bang om een standpunt in te nemen.

Publicatiedatum: 30 maart 2022 en aanvulling: 19 april 2022

Gert van den Brink AA