De kersttijd nadert. Vaak een tijd om stil te staan bij het afgelopen jaar en vooruit te kijken.
Iets wat ook letterlijk van accountants wordt verwacht in relatie tot de eigen ontwikkeling en weergave daarover in het pe-portfolio.

Recent heb ik enkele malen een workshop verzorgd aan accountants over de wijze van reflecteren in hun portfolio. De eigen portfolio’s worden dan opgepakt en uitgewerkt. Helaas gaat het vaak ‘mis’ bij de reflectie.

Ook NBA constateert dit regelmatig in hun beoordeling van pe-portfolio’s. Ik heb meerdere portfolio’s en bijbehorende beoordelingen gezien en regelmatig trof ik de volgende zinnen aan:

“In uw reflectie gaat u voornamelijk in op uw leeractiviteiten en komt uw eigen ontwikkeling in relatie tot uw leerdoelen en beroepspraktijk/werkzaamheden minder goed naar voren.
Advies: Wij adviseren u om in uw toekomstige pe-portfolio’s te reflecteren aan de hand van een beproefde reflectiemethode als STARR of Korthagen. Deze methodes helpen u om uw reflectie per leerdoel stapsgewijs in kaart te brengen waarbij uw eigen ontwikkeling in relatie tot uw beroepspraktijk centraal komt te staan.”

Daarom in dit artikel een korte uiteenzetting over reflectie en STARR, veel voorkomende missers én een uitgewerkt STARR-voorbeeld.

Reflectie en STARR

De bedoeling van de reflectie in je pe-portfolio is dat uit de reflectie blijkt hoe je het geleerde toepast of kunt toepassen in je beroepspraktijk.

Het STARR-model is een hulpmiddel om op een gestructureerde manier de beroepssituaties te analyseren en te reflecteren op ervaringen. Het acroniem STARR staat voor Situatie, Taak, Actie, Resultaat en Reflectie. De eerste stap daarbij is om een Situatie te beschrijven uit je beroepspraktijk waarin je het geleerde denkt te kunnen gaan toepassen of hebt toegepast. Beschrijf dan welke Taak je had in die situatie en vervolgens welke Acties je hebt ondernomen waaruit de toepassing van het geleerde blijkt. Beschrijf tenslotte wat het Resultaat was en of je daar voldoende tevreden over bent in je Reflectie. Heb je je leerdoel gehaald?

Wat gaat er mis bij de reflectie?

Wat ik het meest zie misgaan in de reflecties is dat deze gaan over leeractiviteiten, zoals een gevolgde cursus. De gevolgde cursus wordt dan min of meer geëvalueerd. Er staat bijvoorbeeld in het portfolio “ik heb X geleerd in de cursus” of “ik vond dat de docent de theorie goed kon overbrengen en ik heb X geleerd”. Maar daar gaat het niet (alleen) om. Waar het wèl om gaat is dat je laat zien hoe je X hebt toegepast in jouw beroepspraktijk, dus in een situatie bij een klant.

Iets anders dat in het verlengde hiervan misgaat, is dat je door een cursusinstantie op het verkeerde been wordt gezet omdat deze na afloop van de cursus een evaluatie toestuurt en daarbij notabene zegt dat je deze kunt gebruiken voor je reflectie. Dat is dus niet zo. Je kunt de cursusevaluatie en – certificaten wel gebruiken voor onderbouwing van de door jou ondernomen pe-activiteiten (de voortgang) maar niet voor de reflectie. Laat je dus niet op het verkeerde been zetten.

Kortom: zorg dat je je reflectie altijd relateert aan een beroepssituatie!

Een andere misser is dat de reflectie niet gerelateerd is aan het leerdoel. Daar begint de reflectie. Immers je leerdoel geeft aan wat je wil leren; de reflectie geeft aan hoe je dat geleerde hebt toegepast of gaat toepassen.

En hieruit volgt dat een reflectie dus gaat over jou. Wat heb jij gedaan en dus niet jouw team, jouw kantoor of de docent van de cursus. Tip: schrijf je reflectie in de ik-vorm, dan gaat dit bijna vanzelf goed.

Ter illustratie hierbij een voorbeeld van een reflectie op een leerdoel inzake Wwft.

Het opgenomen leerdoel in het pe-portfolio luidde: Actuele kennis opdoen over de Wwft-regelgeving en de toepassing daarvan bij samenstelopdrachten.

Reflectie volgens STARR: een voorbeeld

Situatie:

Tijdens het samenstellen van een jaarrekening voor een klant stuitte ik op een mogelijk ongebruikelijke transactie: er was een grote som geld overgemaakt naar een buitenlandse rekening zonder duidelijke zakelijke reden.

Taak:

Mijn taak was om te bepalen of deze transactie ongebruikelijk was en gemeld moest worden bij FIU-Nederland volgens de Wwft-regelgeving.

Actie:

Door het geleerde in de Wwft-cursus weet ik welke stappen ik moet doorlopen. Het volgende heb ik gedaan.

• Ik heb alle relevante informatie over de transactie, inclusief de identiteit van de betrokken partijen en de herkomst van de gelden verzameld.
• Ik ben aan de hand van de Specifieke leidraad voor de naleving van de Wwft van het BFT en de NBA-handreiking 1124 nagegaan of er sprake was van een subjectieve indicator.
• Ik heb de Wwft-regelgeving en onze leidraad voor ongebruikelijke transacties geraadpleegd om te bepalen of de transactie gemeld moest worden.
• Ik heb overleg gevoerd met onze compliance-officer. In dit overleg heb ik met de compliance-officer besproken of we wel of niet de klant moesten informeren.
• Ik heb de transactie gemeld bij de FIU

Resultaat:

Door (na een gedegen afweging te hebben gedaan) de melding te doen, heb ik voldaan aan de wettelijke verplichtingen vanuit de Wwft die wij als instelling hebben en bijgedragen aan de bestrijding van witwassen en terrorismefinanciering. Het is aan FIU-Nederland om te bepalen of de transactie verdacht is en indien nodig een onderzoek in te stellen.

Reflectie:

Ik heb me tijdens de verschillende stappen gerealiseerd hoe belangrijk kennis van de Wwft-regelgeving en de procedures voor het melden van ongebruikelijke transacties is. Deze kennis had ik voldoende.

Omdat ik echter niet goed wist of ik hierover wel of niet met mijn klant mocht communiceren, heb ik dat overlegd met onze compliance-officer. Mijn compliance-officer was van mening dat dit niet mag. Dit hielp mij.

Al met al heb ik mijn leerdoel gehaald.

Tot slot

Ik hoop dat je naast het reflecteren in je pe-portfolio vooral toekomt aan échte reflectie in de kersttijd. Minstens zo belangrijk om weer goed te beginnen in het nieuwe jaar.

En wil je nog meer praktijkvoorbeelden lezen? Hier vind je een eerder door mij geschreven artikel. Reflecteren: hoe dan? – Full Finance Consultants

Ook op de site van NBA zijn diverse voorbeelden te vinden: Permanente educatie

Als je nog vragen hebt, neem gerust contact met mij op!

ir. Tonny Dirkx (t.dirkx@fullfinance.nl of 055 – 355 99 79)