In de vorige bijdrage besprak ik dat werkgerelateerde stress een groeiend probleem is. Een probleem dat gezondheid, focus en productiviteit kan beïnvloeden. Een effectieve manier om stress te verminderen is door assertief gedrag te ontwikkelen, d.w.z. leren om ‘nee’ te zeggen of je grenzen aan te geven wanneer dat nodig is.

Bij assertiviteit gaat het om het vermogen om op een respectvolle manier op te komen voor een eigen mening, belang of behoefte zonder daarbij de belangen van anderen uit het oog te verliezen.

Regelmatig is de vraag van een gecoachte om zich te ontwikkelen in het stellen van grenzen. Wanneer je duidelijk je grenzen aangeeft, weten collega’s en leidinggevenden wat ze van je kunnen verwachten. Dit voorkomt misverstanden en zorgt voor een gezonde werkrelatie.

Een praktische oefening waarmee ik vaak start is om de gecoachte inzicht te geven in de mate van assertiviteit die hij of zij nu heeft. Aan de hand van een praktijksituatie van de gecoachte en een denkbeeldige schaal van 1 tot 10 vraag ik om aan te geven welk cijfer de gecoachte zichzelf nu geeft en waar hij of zij naar streeft.

Ook helpt de schaal om samen de uitersten te benoemen en te beschrijven. Bij het cijfer ‘1’ zegt iemand altijd ja, stelt geen grenzen en komt niet op voor zichzelf. Cijfer ‘10’ is iemand die juist alleen voor zichzelf opkomt, bijna agressief gedrag vertoont en de belangen van een ander nooit meeweegt.

Vragen die we aan de hand van deze oefening kunnen doornemen zijn bijvoorbeeld:

• Wat is er nodig om van je huidige cijfer 1 of 2 punten omhoog te gaan?
• Wat kun je nu al goed? Wanneer geef je dus wel je grenzen aan? Wat helpt je om dat vaker toe te passen?
• Wie in jouw omgeving scoort hoog op assertiviteit? Waar staat hij of zij op de schaal? Wat kun je van diegene leren? Hoe zou het voor jou zijn om die stappen te zetten?
• enz.

Door deze oefening en bespreking van de verschillende vragen wordt helder welke stappen de gecoachte kan zetten. Vaak oefenen we samen tijdens het coachingsgesprek. Op die manier ontstaat een werkwijze of stappenplan dat voor de gecoachte kan werken. Dan vraag ik om in de praktijk in een ‘kleine’ situatie het geleerde uit te proberen en te oefenen. De volgende keer reflecteren we op de opgedane praktijkervaring.

Tot slot een ander type oefening als het gaat om assertiviteit. Je loopt in een drukke winkelstraat. Hoe loop jij? Houd je rekening met de tegemoetkomende wandelaars of blijf je strak rechtdoor lopen en jouw pad vervolgen? Ga eens na hoe je dat doet en wat dat zegt over jouw assertiviteit.

Volgende keer ga ik in op hoe je zelf kunt vastzetten met niet-helpende gedachten en daarmee zelf stress veroorzaakt. Een voorbeeld: je weet dat het goed is om vaker ‘nee’ te zeggen maar dat doe je niet omdat je bang bent dat je collega’s je dan niet meer aardig vinden. Hoe kun je daarmee omgaan?

Tonny Dirkx